Hiệu ứng ảo tưởng sự thật - cách truyền thông khiến bạn tin vào thông điệp của họ!

Không, không có gì là vô nghĩa cả. Thực ra, những người hay lặp đi lặp lại ấy là chuyên gia sử dụng kỹ thuật tuyên truyền với nền tảng tâm lý học cực khủng. Họ đã sử dụng hiệu ứng "ảo tưởng sự thật" để biến sai thành đúng theo cách có vẻ ngu ngốc như hiệu quả vô cùng.

Hiệu ứng ảo tưởng sự thật

Theo hiệu ứng chân lý ảo tưởng (Illusory truth effect), con người sẽ tin một thông tin nào đó là đúng chỉ đơn giản vì… họ tiếp xúc với thông tin đó nhiều lần hơn!

Nói cách khác, nếu mỗi ngày bạn đều nghe đi nghe lại một thông tin nào đó (mà bạn chưa kiểm chứng hoặc không có cơ hội để kiểm chứng), thì bạn sẽ có xu hướng tin thông tin này là đúng hơn là một thông tin chỉ mới nghe lần đầu.

Để tìm hiểu tường tận về hiệu ứng này, ta sẽ đi ngược lại một thí nghiệm được tiến hành vào năm 1977:

Ai đúng, ai sai?

Năm 1977, ba nhà khoa học Hasher, Goldstein và Toppino đã tiến hành thí nghiệm này. Người tham gia được mời đánh giá mức độ chính xác của 60 khẳng định nghe có vẻ có lý (nhưng rất khó để biết chính xác), ví dụ như:

“Bóng rổ trở thành môn thi Olympics vào năm 1925.”

Một số câu khẳng định là đúng, một số là sai.

Người tham gia thực hiện thí nghiệm 5 lần, mỗi lần tiếp xúc với 5 câu khẳng định.

5 câu khẳng định trong số này được giữ nguyên, còn lại đều được thay đổi ở mỗi lần.

Kết quả là, các khẳng định xuất hiện thường xuyên hơn (cả khẳng định đúng lẫn khẳng định sai) đều được đánh giá là “đáng tin” hơn các khẳng định chỉ xuất hiện một lần!

Kết quả của thí nghiệm trên là rất đáng sợ, bởi nó cho thấy khả năng điều khiển nhận thức đúng sai của con người chỉ bằng cách lặp thông tin đủ nhiều. Đáng sợ hơn, một số thí nghiệm của các nhà tâm lý học khác thậm chí còn khẳng định rằng: dù ta có biết thông tin, thì trong vô thức, ta vẫn bị ảnh hưởng bởi sự lặp lại! Cronley, Kardes và Hawkins đã nhấn mạnh rằng cái mà sự lặp lại đánh vào là phần vô thức, chứ không phải là phần lý trí, cho nên việc có hiểu biết hay không cũng không thể ngăn ta bị ảnh hưởng bởi hiệu ứng chân lý ảo tưởng!

Ta có thể ứng dụng như sau:

1. Sử dụng nhiều người để nhắc đi nhắc lại một thông điệp: Thủ thuật này thường được dân “seeding” sử dụng ở Facebook và các diễn đàn mạng. Họ sử dụng nhiều tài khoản cùng nhắc đi nhắc lại một thông điệp, ví dụ như “sản phẩm A rất tốt cho trẻ nhỏ” chẳng hạn. Ta có thể phản bác, ta có thể thấy vô lý, nhưng sự thực là trong thời gian đó, tâm trí ta cũng bị ảnh hưởng một phần!

2. Sử dụng nhiều kênh tiếp cận khác nhau để truyền tải cùng một thông điệp: Rất nhiều công ty và tổ chức đã ứng dụng thành công hiệu ứng này. Ví dụ điển hình là thông tin “ăn nhiều cà rốt giúp sáng mắt.” Do bị quân Đức vây khốn vào năm 1941, nước anh lâm vào cảnh khan hiếm thực phẩm. Một trong những thứ còn nhiều và tự trồng được bấy giờ là… cà rốt. Báo đài Anh quốc đã lặp đi lặp lại thông tin “ăn nhiều cà rốt giúp sáng mắt” trên khắp các kênh để người dân tiêu thụ hết loại thực phẩm này. Thông tin được lặp đi lặp lại nhiều đến nỗi nhiều người ở khắp thế giới bây giờ vẫn tin hoàn toàn!

Lưu ý: Khi nào sự lặp lại gặp thất bại?

Chỉ những thông điệp đơn giản, dễ hiểu mới giúp phát huy được hiệu ứng ảo tưởng của sự chân thực. Bởi vì cách thức hoạt động của trí óc chúng ta là : những gì quen thuộc thì nó cũng là đúng đắn/ chân thực. Những thứ thân quen đòi hỏi ít nỗ lực và tạo ra cảm giác thoải mái, về vô thức thì chúng báo hiệu về sự chân thực.

Điều ngược lại nếu 1 điều gì đó gây khó hiểu thì con người có xu hướng ít tin tưởng về điều đó. Điều tự nhiên thì đây là tin xấu cho những người đang cố gắng thuyết phục người khác bằng những ý tưởng phức tạp trong 1 thế giới rất phức tạp. Một số nghiên cứu còn kiểm tra về số lần mà 1 thông điệp nên được nhắc đi nhắc lại nhằm đạt được hiệu quả tối đa. Những nghiên cứu đã đề nghi là chúng ta nên lặp lại 1 ý kiến khoảng tử 3 đến 5 lần (Brinol et al., 2008). Nếu bạn lặp lại quá nhiều thì nó sẽ phản tác dụng.

Sự nhắc lại chỉ có hiệu quả khi con người ít chú ý đến nó, nhưng khi chúng ta đang tập trung chú ý và lý lẽ của thông điệp ít thuyết phục thì hiệu quả của sự nhắc lại sẽ mất đi (Moons et al., 2008).

Nói cách khác, bạn không nên lặp đi lặp lại 1 lý lẽ ít thuyết phục với 1 người đang chăm chú lắng nghe bạn nói. Nhưng nếu người nghe không có động lực để xem xét kỹ lưỡng những lý lẽ của bạn thì việc lặp lại của bạn sẽ khiến người nghe thấy thân quen và do đó có tính thuyết phục hơn.

Từ khóa tìm kiếm Hiệu ứng ảo tưởng sự thật, marketing, thông điệp marketing, thông điệp quảng cáo, truyền thông